Een goederenmetro als oplossing voor de drukte in de steden.

In De Standaard van 19 juni staat een interessant artikel over de mogelijkheden van ondergronds transport. In Nederland en de Verenigde Staten heeft men al veel onderzoek gedaan, en worden al concrete projecten op poten gezet. Zo zullen de bloemen van Aalsmeer naar Schiphol vervoerd worden via een pijpleiding.

Ook in Vlaanderen verdient het concept onderzocht te worden. We kennen allemaal de smalle straten in onze steden, waar een vrachtwagen, die moet leveren, de weg blokkeert. Met wachtende, sakkerende en toeterende chauffeurs als gevolg. Een goed doordacht beleid inzake "stedelijke distributie" kan hiervoor een oplossing vormen. Een goederenmetro (of de meer geleerde term "Ondergronds Logistiek Systeem" ("OLS")), is een innovatieve vorm van stedelijke distributie. Wil Vlaanderen haar welvaart verzekeren, dan moet het zeker ook investeren in onderzoek naar toekomstgerichte transportideeën.

Hieronder volgt wat meer uitleg:

Tot nu toe worden pijpleidingen enkel ingezet voor transport van vloeibare (petro)-chemisch goederen. In Nederland denkt men echter verder, en wil men "Ondergrondse Logistieke Systemen" (OLS) (buizen voor vrachtvervoer of een "metro voor goederenvervoer") inzetten voor ook andere goederen. In de Tweede Kamer heeft dit geleid tot de "motie - Van Heemst", met de vraag aan de regering "onder welke condities pijp- en buisleidingen als een publieke voorziening zijn aan te merken". Deze motie heeft geleid tot de oprichting van de Interdepartementale Projectorganisatie Ondergronds Transport (IPOT). De IPOT voert onderzoek naar toepassingsmogelijkheden voor OLS.

In Nederland wordt niet onder stoelen of banken gestoken dat het innovatief onderzoek naar OLS mede gericht is op de internationale positie als voortrekker inzake logistieke systemen en zodoende mogelijk nieuwe exportmogelijkheden kan opleveren.

In mei 1998 en in de zomer van 1999 werden twee "voortgangsrapportages" aan de Tweede Kamer uitgebracht, waarna het accent in de werking van IPOT is verschoven van theoretische onderbouwing naar haalbaarheidsstudies van concrete projecten. Medio 2000 kan de eindrapportage verwacht worden.

Nu reeds is gebleken dat ondergrondse logistieke systemen zeker een potentieel hebben. Een optimistisch scenario komt tot de conclusie dat OLS een marktaaandeel van 34% van het totaal goederenvervoer in Nederland kan bereiken (nu: 9%). Dat komt neer op een substitutie van ongeveer achttien miljard tonkilometers stukgoederen van de weg naar OLS. Een meer behoedzame benadering zou een substitutie van ongeveer 6,5 miljard tonkilometers opleveren. Uit het onderzoek blijkt tevens dat een landelijk OLS - netwerk niet noodzakelijk is. Wel is het essentieel dat aan de basis van het OLS een intermodale transportknooppunt ("overslagstation van buis op trein, boot, vrachtwagen en vice versa) dient te liggen. Eveneens van belang is dat er een standaard wordt ontwikkeld van "transportdrager" (palet).

In september 1999 werd het onderzoek naar de haalbaarheid afgesloten gericht op OLS in Utrecht, Leiden en het Knooppunt Arnhem Nijmegen (KAN). De resultaten geven aan dat een belangrijk deel van het op de binnenstad gerichte goederenvervoer per OLS zou kunnen worden behandeld.

In 1995 heeft de Nederlandse overheid het "Centrum Ondergronds Bouwen" (COB) opgericht, om de kennis op dit vlak een impuls te geven. De privé-sector heeft zich bij dit centrum aangesloten. Ook het Kenniscentrum voor Verkeer en Vervoer Connekt speelt een grote rol. In het najaar van 1999 opende Connekt een "TestSite": er wordt daar gewerkt aan automatische voertuiggeleiding bij ondergronds transport.

Voor Utrecht heeft de haalbaarheidsstudie het volgende opgeleverd:

-Een OLS-Utrecht is onder voorwaarden haalbaar.

-Voor een uitwerking van een PPS-constructie is participatie door private partijen in een vroeg stadium onontbeerlijk. Een aantal partijen heeft tijdens de verkenning aangegeven te willen bijdragen of te participeren in een mogelijke vervolgfase.

-Migratie van het huidige vervoerssysteem naar een OLS-Utrecht kan alleen slagen indien er voldoende samenwerking en stimulering plaatsvindt op landelijk niveau in samenhang met vergelijkbare ontwikkelingen in andere steden.

Twee varianten zijn onderzocht: een systeem met een buisdiameter van een meter, waardoor pakjes en eventueel kleding (liggend) kan worden vervoerd. Dit systeem neemt ca. 36% van het aanbod voor zijn rekening. Een tweede variant gaat uit van een buisdiameter van 2 meter, geschikt om rolcontainers en kledingrekken te vervoeren. Dit systeem sluit het dichtst aan op de huidige wijze van verpakken. Met deze buis is 75% van het aanbod te vervoeren.

De totale investeringen worden geraamd op 200 miljoen gulden.

Los van het voorgaande, staat de voorbereiding van het OLS Aalsmeer - Schiphol - Hoofddorp reeds verder.

Dit project vormt een ondergrondse buisverbinding tussen Aalsmeer, Schiphol en een te bouwen Rail Service Centrum te Hoofddorp. Een computersysteem stuurt onbemande voertuigen aan, die met een snelheid van twintig of meer kilometer per uur tussen de overslagterminals heen een weer rijden. Artikelen als bloemen, fruit en andere bederfelijke waar, maar ook spoedeisende materialen zoals kostbare high-tech onderdelen, kunnen op deze manier snel en efficiënt vervoerd worden.

De buisverbinding is ongeveer dertien kilometer lang. De diameter van de buis die de laad- en losstations met elkaar verbindt, is ca. 5 meter. Dit sluit goed aan bij de afmetingen van de transporteenheden van de veiling en de luchtvrachtpallets die op Schiphol worden gebruikt.

Dit project startte in 1995 op initiatief van Amsterdam Airport Schiphol en de Bloemenveiling Aalsmeer. De bedoeling is dat het systeem in 2004 in gebruik wordt genomen. De totale kosten zullen ca. 450 miljoen gulden bedragen.

"Platform Stedelijke Distributie": www.psd-online.nl

Interdepartementale Projectorganisatie Ondergronds Transport:

www.minvnw.nl/dgg/dgg/ondergronds_transport/main.html

Ondergronds Systeem Aalsmeer - Schiphol: www.het-ols.nl