Remmen op toplonen?

Heb je de cijfers vorige week ook even zien dansen voor je ogen, toen je de lonen van een aantal topmanagers in de kranten zag verschijnen: 3,4 miljoen euro voor de baas van Fortis, 3,9 miljoen euro voor de baas van Inbev, 1,85 miljoen euro voor de baas van Belgacom,  om er maar enkelen te citeren, of uitgedrukt in Belgische franken tussen 136 miljoen en 74 miljoen op jaarbasis. Ik reken al makkelijk in euro’s, maar als het over zo’n bedragen voor lonen gaat, dan wil ik er toch nog eens de Belgische franken bijzetten. Bedragen om “U” tegen te zeggen.

Ik duizel er soms van. Ik vraag mij soms ook af wat je met zo’n immense bedragen kan aanvangen. Je kan mooi wonen, je kan regelmatig op vakantie gaan, je kan een appeltje voor de dorst bewaren, je kan sparen voor je kinderen en kleinkinderen. Maar dan heb je toch al heel veel gehad. En oké, ik gun de mensen wat ze graag hebben; we moeten ons ook niet blindstaren op die enkele hoge lonen, maar ik zou vooral meer mensen een ietsje meer willen gunnen. Dag in dag uit word ik geconfronteerd met de vragen van hardwerkende jonge mensen die zich inzetten in de culturele, de sociale en de economische sector. Aan vele terechte en goed onderbouwde vragen kunnen we niet voldoen.

Dat er in de samenleving toch wel zeer uitzonderlijke mensen zijn, die een dergelijk loon verdienen, hoor je dan wel eens ter verdediging. Absoluut, er zijn inderdaad uitzonderlijke mensen, zoals een Jeanne De Vos bijvoorbeeld, een heel uitzonderlijke dame die in India meer dan 500.000 jonge meisjes, zeg maar kinderen vanuit de onderdrukking als huisslaaf haalt, of de wetenschapper die de oorzaak en een oplossing voor Alzheimer kan vinden, of die onderzoeker die uiteindelijk het juiste betaalbare geneesmiddel voor Aids kan vinden. Om die wetenschappers niet te vergeten die innovatieve processen op gang brengen om de klimaatsverandering tegen te gaan. Die personen wil ik allemaal minstens voor één jaar die 3,9 miljoen euro gunnen. Jeanne De Vos zou met zo’n jaarloon zoveel meer kunnen doen.

Een ander argument dat vaak wordt aangehaald is dat sommige van die topmannen wel een zeer grote verantwoordelijkheid dragen. Terecht verantwoordelijkheid moet gehonoreerd worden. Maar ook nogal wat managers in de zorgsector dragen dag in dag uit zorg voor mensenlevens, dragen verantwoordelijkheid voor een social-profit bedrijf waar op het eind van de maand ook alle lonen moeten betaald worden. De lonen van topmanagers in sommige ziekenhuizen situeren zich intussen ook tussen 100.000 en 300.000 euro per jaar ( tussen 4 miljoen en 16 miljoen BF) en dat is verantwoord, want ze dragen immense verantwoordelijkheden. De meeste managers in de zorgsector moeten het wel stellen met 50.000 euro. Velen zijn er blij mee en werken er hard voor.

Sommige lonen zijn moeilijk nog ethisch te noemen. Als de ethiek verlaten wordt, riskeert een bedrijf nochtans dat de werknemers als het wat moeilijker wordt die toplonen niet meer verantwoord vinden en niet meer pikken.

In  Frankrijk wil Sarkozy beginnen met de ontslagpremies voor topmanagers af te schaffen, in Nederland wou men een graaitaks invoeren…en in België doet de SP.A verbale uitspraken. Een overheid vermag niet veel tegen een internationale trend, want dit is wellicht een van de elementen: de globalisering heeft de toplonen op zeer korte tijd de hoogte ingedreven. Financiële topmanagers trekken het peloton, zoals sommige topsporters ook zeer royaal verdienen. Zij spreken van een korte carrière ... topmanagers gaan langer mee, niet? De loonspanning is onverantwoord hoog geworden en er wordt steeds vergeleken met wie nog meer heeft. Daarenboven is de loonvorming niet transparant. Lonen zijn al te dikwijls beslissingen van het managementcomité zelf. In die bedrijven waar de Raad van Bestuur mede controle houdt over de lonen van de CEO’s zien we minder uitschuivers.

Een overheid kan enkel zorg dragen voor de beheersing van de lonen in die bedrijven waarin ze hoofdaandeelhouder is, of die ze ten volle financiert met belastinggeld. Met de toekomstige VRT-baas werd er ‘geen afscheidspremie’ genegotieerd. Zo hoort het. Daarenboven is het de taak van de overheid de lonen van haar managers onder controle te houden.

Wivina Demeester, gewezen CD&V minister, bestuurder in VZW’s en NV’s