BEGROTINGSCONTROLE 2002
« Een breiwerk vol
met gaten »
Het resultaat van de
Begrotingscontrole 2002 kan samengevat worden als volgt :
« Voor het eerst sinds vele
jaren kent Vlaanderen weer een begrotingstekort, en dit dan nog in een
getrukkeerde begroting. We zien een Vlaamse begroting, waarin de geraamde
inkomsten worden overschat, en waar de Aquafin-factuur nog zal volgen en een
oplossing voor de Zorgverzekering voor zich uit wordt geschoven. Van een
orthodox begrotingsbeleid is geen sprake meer. Terwijl iedereen weet dat het economisch niet voor de wind gaat, wordt er
echter zeker niet bespaard, noch is men karig met beloftes… Men voert echter
wel verdoken belastingen in, en dit alles zonder grondige toelichting. Ik mis
daarenboven
1. Opnieuw een
begrotingstekort
Na vele jaren van moeizaam
herstelbeleid, kreeg de Paarse meerderheid in Vlaanderen in 1999 een gezond land
in handen. Mét een begrotingsoverschot, met een knappe rating van S&P en
Moody’s, met een performant overheidsapparaat. Drie jaar later is Paars ook in
Vlaanderen puinhopen aan het maken… Vlaanderen kent na 5 jaar terug
een begrotingstekort van € 100 miljoen. De minister-president heeft het
slim gespeeld door zijn bevoegdheid als minister van begroting tijdig over te
dragen aan een collega…
2. in een getrukeerde
begroting
Het
tekort van € 100 miljoen is in feite veel
groter. De ondoorzichtige begroting is juist doorzichtig
genoeg om een aantal truukjes te ontdekken, die het zichtbare tekort
verkleinen. De begroting is dus misleidend.
2.1.
Zoals een bedrijf werkt met een kwaliteitsnorm, moet een overheid werken met een
begrotingsnorm. Een norm is een soort « knipperlicht » dat aanslaat
wanneer een begroting ontspoort. Men kan « knipperlichten »
gebruiken, die snel aanslaan (zoals vroeger de « Meesternorm »), en
men kan « knipperlichten » gebruiken waarbij het wat langer duurt
vooraleer ze aanslaan (zoals de « HRF-norm » van deze regering).
De huidige regering
stelt die knipperlichten echter in zoals het hen uitkomt. De begroting is niet
rooskleurig, en wat doet de regering : men stelt de knipperlichten bij. Dat
is niet serieus, en holt het « knipperlichtsysteem » helemaal uit.
Concreet : De
« HRF-norm » wordt verlicht, omdat Aquafin buiten de begroting wordt
geplaatst. Men heeft dit zo « bedongen » (woorden uit de
toelichting) op de Interministeriële Conferentie. (Het kan echter best zijn dat
Aquafin er volgend jaar terug in moet, aangezien de minister-president Aquafin
terug wil nationaliseren om zo van de 21% BTW af te raken).
2.2.
De afcentiem van de regering (de « twee pintjes ») heeft geld
gekost. Dit wordt nergens begroot.
Met andere woorden : diegene die de
tournée génerale heeft gegeven, verlaat het café zonder te betalen! De
minister zegt dat deze uitgaven op het einde van het jaar wel worden verrekend
met de niet gebruikte kredieten. Deze kredieten waren echter al opgeëist voor
infrastructuurinvesteringen. Het geld
wordt met andere woorden twee keer uitgegeven. Dat is nefast!
3. Sommige inkomsten worden overschat : registratierechten
Een aantal inkomsten worden
overschat. De regering dacht dat de verlaging van de registratierechten niet
veel zou kosten, omdat deze verlaging zou leiden tot meer verkopen van woningen.
Dit noemt men het « terugverdieneffect ».
Dit « terugverdieneffect »
wordt echter overschat. De registratierechten zullen dus minder opbrengen dan
begroot.
4. Terwijl de Aquafin-factuur
nog zal volgen
De regering maakte zich bij de
opmaak van de begroting 2002 nog sterk dat zij met de vrienden Verhofstadt en
Reynders een akkoord zou kunnen sluiten om het BTW-tarief van Aquafin op 6% te
behouden, en niet op 21% te brengen zoals federaal van plan was. Nu luidt het
dat Vlaanderen een rechtszaak zal inspannen om dit te vermijden. De regering
heeft zich t.o.v. Aquafin al wel geëngageerd om de factuur te betalen. Staat
dit ergens in de begroting? Nee. Bedrijven
moeten voor een dergelijk probleem provisies aanleggen. Met de vroegere
Euro-Meester norm was deze reserve er.
5. En terwijl een oplossing
voor de Zorgverzekering wordt vooruitgeschoven
Er is dringend nood aan geld
om de Zorgverzekering volledig operationeel te maken. Vroeg of laat, maar liever
gisteren dan vandaag, moet dat geld op tafel liggen. De regering heeft echter
niet de moed om keuzes te maken (zal er een opcentiem worden ingesteld?), en
schuift het probleem voor zich uit. Dit is echter struisvogelpolitiek. Een
eenvoudig idee: gebruik elk jaar het overschot voor het het Zorgfonds.
6. En intussen is de economie
onzeker…
Reeds vóór 11 september ging
het economisch niet meer voor de wind. Bij de opmaak van de begroting 2002 was
het echter al wel heel duidelijk dat de goede economische conjunctuur voorbij
was. De regering wist dit, en weet het nog steeds… Echter, de regering weigert er rekening
mee te houden dat de economie zeer onzeker is.
Zeker in een tijd
waarin de economie onzeker is, moet er een betrouwbare regering zijn, met een
betrouwbare, realistische, orthodoxe en voorzichtige begroting.
Maar let eens op de
tegenstellingen die in de toelichting bij de begroting naar voren komen :
« -matig optimisme aangaande een geleidelijke herneming van de groei
in 2002, die in 2003 krachtig kan (let op de « kan ») hernemen ; »
Maar ook :
« De curve in de bouw tenslotte vertoont opnieuw een terugloop in haar
bedrijvigheid en in haar orderbestand ».
En :
« De
arbeidscreatie zal voorlopig nog wat achterblijven, maar zal hernemen tegen 2003 » ;
Maar ook :
« De
werkloosheidscijfers in het Vlaams Gewest zijn nog steeds stijgende » ;
en :
« De jeugdwerklozen zagen hun rangen aanzienlijk uitbreiden tot 22.011
personen in maart 2002 ; dit zijn er maar liefst 30,7 procent meer dan op
hetzelfde tijdstip een jaar voordien ».
Verder staat in de toelichting :
« De
inflatie blijft voorlopig nog te hoog, maar daalt geleidelijk aan ».
Wat voorspelt voorzitter
Duisenberg (ECB) echter :
« De
recente ontwikkelingen rond de inflatie zijn minder bevredigend dan we eind
vorig jaar hadden verwacht »
7. Maar toch wordt er niet
bespaard, en is men zeker nog minder karig
met beloftes
De beleidskredieten (=
kredieten die gebruikt worden om beloftes aan te gaan) stijgen met € 80
miljoen. Met andere woorden : zelfs in deze al te krappa begroting, met voor het eerst in jaren
opnieuw een tekort, worden er opnieuw meer beloftes gedaan. Het
geld voor die beloftes vindt men in de
meerjarenbegroting. Er worden echter
onvoldoende betalingskredieten voorzien, om al die beloftes morgen te kunnen
betalen.
8. Maar wel worden nieuwe
verdoken belastingen ingevoerd
8.1.
Het
Kijk- en Luistergeld is afgeschaft. Via een Lambermont-clausule krijgen de
gemeenschappen echter wel een federale compensatie. Met welk geld betaalt
federaal dit? Antwoord : met belastinggeld. Wat men met de ene hand geeft,
wordt met de andere hand teruggenomen.
8.2.
De Vlaamse regering verschuift vele taken naar de gemeenten, zonder dat zij het
geld hiervoor voorziet. De gemeenten zijn dan verplicht om de belastingen te
verhogen (opwaartse loondruk door afgesloten CAO’s, milieuverplichtingen, te
strenge normen voor groene electriciteit, …)
8.3.
De regering voert een wegenisvergoeding in, « voor eigen gebruik ».
De nutsmaatschappijen moeten gaan betalen voor het leggen van leidingen en
kabels onder de gewestwegen, wat een fikse kost met zich zal meebrengen. Wie zal
dat uiteindelijk betalen : de consument.
9. En dit alles zonder
toelichting…
De toelichting bij de
begroting is die naam niet waardig. De toelichting is één grote letter- en
cijferdans, zonder overzicht, zonder structuur, zonder gewoon te zeggen wat er
afgaat en bijkomt. Het Rekenhof had vorig jaar al als kritiek dat de begroting
helemaal niet meer transparant is.
Maar ook structureel is de
begroting één groot ondoorzichtig kluwen geworden. Het Fonds voor Eenmalige
Investeringen, dat ongeveer 20 miljard frank herbergt, is een speelgoedtrommel
of een grabbelton waarin de ministers kunnen putten wanneer er een tekort is. En
dit terwijl al honderd keer gezegd is dat deze trommel dient voor eenmalige
infrastructuurinvesteringen. Een niet-transparante begroting is een
ondemocratische begroting. De belastingbetaler wordt niet meer geacht te weten
waar zijn belastinggeld naar toe gaat.
10. Noch met enige
visie
De begroting moet de
cijfermatige weerspiegeling zijn van de beleidsvisie van de regering. Deze
regering heeft echter geen enkele visie, wat wordt bewezen met enkele
voorbeelden :
10.1.
onderwijs
en wetenschappelijk onderzoek:
Onze « brains »
zijn de enige grondstof die wij in Vlaanderen hebben. We moeten hierin
investeren, door een goed onderwijs en door een vooraanstaande positie te
verwerven in het wetenschappelijk onderzoek. De vorige regering investeerde €
500 miljoen extra in wetenschappelijk onderzoek. De huidige regering heeft dit
teruggeschroefd. De minister-president stelt M-P Dewael dat er opnieuw een
inhaaloperatie zal gebeuren (jaarlijks € 60 miljoen extra). Wij steunen dit
voorstel. Dit bedrag wordt echter niet voorzien in de meerjarenbegroting… Wat
er echt moet gebeuren : de Vlaamse regering moet een contract afsluiten met
de partners in de wetenschapswereld, waarin zij garandeert dat jaar na jaar het
budget voor onderzoek en ontwikkeling wordt verhoogd!
10.2.
CD&V is voor een « nulslachtofferbeleid », wat staat voor
doorgedreven investeringen in verkeersveiligheid. In Nederland is becijferd dat
45% van de verkeersongevallen te maken heeft met de mankementen aan de
weginfrastructuur. De minister zegt dat het probleem vooral tussen de oren van
de chauffeur ligt, en dat slechts 10% van de ongevallen te wijten is aan de
slechte wegen. Gezien de wegen en fietspaden in Nederland echter wel in betere
staat zijn dan in Vlaanderen, zal de waarheid toch eerder bij de 45 liggen…
In plaats van de politieke
prioriteit te vertalen in beleid, en dus op te nemen in de begroting, merken we
echter dat er niets verandert. In de meerjarenbegroting lezen we :
« De
stijging van de kredieten (wegen en water) is vooral te wijten aan de uitvoering
van het havendecreet ».